İnsan Deri Hücrelerinden Yumurta Hücreleri Üretmek Mümkün

Oregon Health & Science University (OHSU) önderliğinde yapılan bir araştırma, insan deri hücrelerinden işlevsel yumurta hücreleri üretilebileceğini ortaya koydu. Bu bulgu, bilim camiası tarafından önemli bir başarı olarak nitelendirilirken, elde edilen sonuçlar şu an için yalnızca bir kavram kanıtı olarak kabul ediliyor.

Araştırma, ilerleyen yıllarda kısırlık tedavisinde umut verici bir yol olabileceğini ancak klinik uygulamalar için daha fazla test ve güvenlik araştırmasına ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor.

Dünya genelinde milyonlarca insan, kısırlık sorunuyla karşı karşıya ve bu sorunun temel nedenlerinden biri, sağlıklı yumurta ve sperm hücrelerinin eksikliğidir. Tüp bebek (IVF) tedavisi pek çok çifte yardımcı olurken, yumurtalıkları hiç çalışmayan kadınlar için yeterli bir çözüm sunamamaktadır. Bu durum, bilim insanlarını, vücuttaki farklı hücrelerin yeniden programlanarak yumurta ve sperm hücrelerine dönüştürülmesi konusunu araştırmaya yöneltmiştir. OHSU ekibinin yaptığı bu çalışma, insanlarda da başarılı bir şekilde uygulanabilecek olan in vitro gametogenez (IVG) yönteminin potansiyelini göstermiştir. Bu teknik daha önce fareler üzerinde test edilmiş olsa da, insanlarda uygulanabilirliğini kanıtlayan ilk çalışma olma özelliği taşımaktadır.

Araştırmacılar, bir deri hücresinin çekirdeğini yumurta hücresinin çekirdeğiyle değiştirmiştir. Bu işlem, daha önce klonlama süreçlerinde kullanılan somatik hücre çekirdek transferi (SCNT) yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Ancak bu süreçte şöyle bir zorlukla karşılaşılmıştır: Sağlıklı yumurta ve sperm hücreleri tek bir kromozom setine sahipken, vücuttaki diğer hücrelerde iki kromozom seti bulunmaktadır. Çekirdek transferi yapıldığında, fazla kromozom içeren embriyoların oluşma riski bulunmaktadır.

Araştırmacılar, bu sorunu çözmek için, mayoz bölünmesini taklit eden yeni bir teknik geliştirmiştir. Bu yöntem, iki kromozom seti bulunan hücreleri tek sete indirgerken, doğal yumurta ve sperm hücrelerine benzeyen bir yapı elde edilmesini sağlamıştır.

Sonuç olarak, araştırmacılar toplamda 82 işlevsel yumurta hücresi üretmiştir. Bunların yaklaşık yüzde 9’u döllenmiş ve beş gün içinde blastosist aşamasına, yani embriyonun erken gelişim evresine ulaşmıştır. Blastosist aşaması, tüp bebek tedavisinde rahme yerleştirilen embriyonun gelişim aşamalarından biridir.

Bu keşif, teorik olarak döllenme süreci için yeni bir yöntem sunsa da, pratikte bazı önemli sorunlarla karşı karşıyadır. Elde edilen blastosistlerin çoğunda kromozomal anormallikler tespit edilmiştir. Ayrıca bazı yumurta hücrelerinde kromozom sayısı doğru olsa da, bu hücrelerin doğal yumurtalardan farklı özellikler taşıdığı gözlemlenmiştir. Örneğin, bu hücrelerde, anne ve babadan gelen kromozomların karışması sağlayan çapraz birleşme süreci eksikti.

Bu çaprazlama, genetik çeşitliliği sağlamak için son derece kritik bir adımdır ve doğal gametlerin sağlıklı olmasında önemli bir rol oynamaktadır. Dolayısıyla, şu anki durumda, bu yeniden programlanmış yumurtaların sağlıklı bir fetüse dönüşme olasılığı oldukça düşüktür.

Araştırma, Nature Communications dergisinde yayınlanmıştır.